ကရင့္ရုိးရာဓေလ့ပြဲေတာ္မ်ား

ကရင္လူမ်ိဳးတုိ ့၏ ေရွးဘုိးဘြားဘီဘင္မ်ားသည္ ၀ိညာဥ္ကုိယုံၾကည္ၾကသည္။ ၀ိညာဥ္လိပ္ျပာသည္ လူ၏ခႏၶာကုိယ္တြင္ပူးကပ္မွီတြယ္ေနၿပီးလိပ္ျပာၽႏွင့္အတူရွိေသာသူ
သည္ က်န္းမာသည္၊ သန္စြမ္းသည္၊ စိတ္ဓါတ္ၾကံခုိင္မႉရွိသည္ဟု ယုံၾကည္ၾက၏။
ထုိ႔အတူသစ္ပင္သီးႏွံတုိ႔တြင္လည္း၎တ႔ုိကုိကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေသာ၀ိညာဥ္ရွိသည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။ တနည္းအားျဖင့္ အပင္တုိ ့ကုိေစာင့္ေရွာက္ေသာ နတ္ဟုဆုိနိဳင္ေသာ ရုကၡစုိးနတ္ေကာင္းနတ္ျမတ္တုိ ့ရွိသည္ဟု ယုံၾကည္ၾက သည္။

ထုိနည္းအတူ ေတာင္ယာတြင္ ေတာင္ယာကုိ ေစာင့္ေရွာက္ေသာနတ္၊ လယ္ေျမကုိ ေစာင့္ေရွာက္ေသာနတ္မ်ားအျပင္ လူေနအိမ္တြင္ အိမ္ကုိေစာင့္ေရွာက္ေသာနတ္ဟူ၍ ရွိသည္ကုိ ယုံၾကည္ၾကသည္။ ထုိယုံၾကည္မႉမ်ားေၾကာင့္ကရင္လူမ်ိဳးတုိ ့တြင္ လယ္ယာလုပ္
ငန္းႏွင့္ပတ္သက္ေသာပြဲေတာ္၊ ရုိးရာဓေလ့ပြဲေတာ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၾကသည္။ ၎ရုိးရာဓေလ့ပြဲေတာ္မ်ားမွာ-----
(၁) ေတာင္ယာနတ္စားခ်ိန္ပြဲေတာ္၊
(၂) ေတာ္ယာခုတ္ခ်ိန္ပြဲေတာ္၊
(၃) ေတာ္ယာစူးထုိးခ်ိန္ပြဲေတာ္၊
(၄) ေတာင္ယာစပါးရိတ္သိမ္းခ်ိန္ပြဲေတာ္၊
(၅) ေရေျမာင္းတာတမံပူေဇာ္ပြဲေတာ္၊
(၆) ပ်ိဳးပင္လိပ္ျပာေခၚပြဲေတာ္၊

(၇) စပါးပုံလိပ္ျပာေခၚပြဲေတာ္၊
(၈) ရုိးရာေကာက္သစ္စားပြဲေတာ္ႏွင့္ဖီ့ဗူးေယာ္ပူေဇာ္ပြဲေတာ္၊
(၉) အိမ္သစ္တက္မဂၤလာပြဲေတာ္၊
(၁၀) ထိမ္းျမားမဂၤလာလက္ထပ္ပြဲေတာ္၊
(၁၁) ရြာလုံးကၽြတ္လိပ္ျပာေခၚပြဲေတာ္ (ေခၚ)၀ါေခါင္လခ်ည္ျဖဴပြဲ မဂၤလာပြဲေတာ္၊
(၁၂) အရုိးေကာက္ပြဲေတာ္၊
(၁၃) ႏွစ္သစ္ကူးပြဲေတာ္ စသည္ျဖင့္ ပြဲေတာ္အမ်ဳိးမ်ိဳးရွိၾကသည္။ သူ ့အခ်ိန္အခါႏွင့္သူ သူ ့ေနရာ၊ႏွင့္သူ ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳးက်င္းပၾကသည္။

ဖီ့ဗူးေယာ္အား ရုိးရာပြဲေဇာ္ပြဲတစ္ရပ္အျဖစ္ လက္ခံက်င္းပျခင္း
ကရင္လူမ်ိဳးတုိ ့သည္ စပါးကုိေစာင့္ေရွာက္ေသာ စပါးလိပ္ျပာ (သုိ ့) စပါးေစာင့္နတ္ (ဖီ့ဗူးေယာ္) ရွိသည္ဟုယုံၾကည္ၾကသည္။ ဖီ့ဗူးေယာ္ကုိ ပူေဇာ္ျခင္းအားျဖင့္စပါးသည္ ပ်က္စီးေလလြင့္မႈနည္းပါးၿပီး ပုိမုိ၍အထြက္တုိး၏။ ရွိၿပီးသားစပါးတုိ ့သည္လည္း စားသုံးမႈအစဥ္လုံေလာက္ၿပီး မသိမသာတုိးပြားၿမဲျဖစ္သည္ဟုယုံၾကည္ၾက၏။

ထုိယုံၾကည္ခ်က္အရ ဖီ့ဗူးေယာ္ကုိ ရုိေသသမႈျပဳေသာအားျဖင့္ ရိုးရာပူေဇာ္ပြဲတစ္ရပ္အျဖစ္ လက္ခံက်င္းပၾကသည္။ ၾကဳိတင္ျပင္ဆင္မႈလုပ္ငန္းမ်ားအဆင့္ဆင့္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း
ကရင္လူမ်ိဳးတုိ ့သည္ လယ္ယာေျမထြန္ယက္ၿပီး၍ စုိက္ပ်ိဳးရန္သင့္ျမတ္ေသာ ရက္ျမတ္သုိ ့ေရာက္လာလွ်င္ ဦးစြာလယ္ေျမကြက္၏ေဒါင့္စြန္းတုိ၌စပါးပင္(၇)ပင္(သုိ့)မ်ိဳးေကာက္ခ်က္
(၇)ခ်က္ကုိ စုိက္ထားရသည္။၎စုိက္ထားေသာ စပါးပင္မ်ားကုိ ကၽြဲႏြားတိရိႏၦန္မ်ားမဖ်က္
ဆီးႏုိင္ေအာင္ေကာင္းစြာကာရန္ထားႀကသည္။

၎ဖီ့ဗူးေယာ္စပါးစိုက္ျပီးမွသာက်န္လယ္ေျမကြက္ကိုဆက္လက္စိုက္ပ်ဳိးႀကသည္၊၊အကယ္ ၍ရက္ေကာင္းျမတ္ေန့တြင္စပါးစိုက္ပ်ဳိးရန္အေျခအေနမေပးပါကစတိသေဘာျဖင့္ဖီ့ဗူးေယာ္စပါးကိုစိုက္ပ်ဳိးထားႀကသည္။ေနာင္အဆင္ေျပးေသာအခ်ိန္မွသာက်န္ေသာလယ္ကြက္ကိုစိုက္ပ်ဳိးႀကသည္။၎ျပဳလုပ္ခ်က္ကိုကရင္လူမ်ဳိးတို႔ကေလာင္းဆိုက္ခြတ္(လင္ဆိက္ေခါဟ္)ဟုေခၚဆိုႀကသည္။အခ်ိန္တန္၍စပါးရင့္မွည့္ခ်ိန္ေရာက္ေသာအခါတြင္လည္းစပါးကြက္မ်ားကိုဦးစြာရိတ္ျပီးစပါးစည္းမ်ားက္ိုတလင္းတြင္စုပံုထားႀကသည္။

စပါးစည္မ်ားတလင္းသို႔အားလံုးစံုပံုျပီးမွသာဖီ့ဗူးေယာ္စပါးကိုျပန္ရိတ္ရသည္။ဖီဗူးေယာ္စပါးကိုရိပ္သိမ္းျပီးေသာအခါစုစည္းျပီး၀ါးကိုင္း၏ထိပ္ဖ်ားတြင္ခ်ည္ေႏွာက္ကာတြဲလြဲခ်ထားရသည္။(၀ါးကိုင္းကိုထိပ္ဖ်ားအရြက္အခက္မ်ားခ်န္းလွပ္ျပီး၊အရင္ပ္ိုင္းအရြက္အခက္မ်ားခ်န္းလွပ္ျပီးအရင္ပိုင္းအရြက္အခက္မ်ားကိုသပ္ခ်ပ္ရသည္)၎အျပင့္ယက္ထားေသာ ရုိး ရာေကာက္ သစ္စားပြဲ က်င္းပျခင္း ကရင္လူမ်ဳိးတုိ႔သည္ မိရုိဖလာ ေတာင္ယာ လုပ္ငန္း မ်ားျဖင့္ ၊ေရွးဦးမ ဆြကပင္လုပ္ကုိင္ၿပီးအသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း ျပဳခဲ့ၾကသည္။ ေတာင္ယာ လုပ္ငန္းမ်ားမွေပၚထြက္လာသည့္သီးဦးသီးဖ်ားမ်ားျဖင့္ရုိးရာေကာက္သစ္စားပြဲကုိက်င္းပ
ေလ့ရွိၾကသည္။
သုိ႔ေသာ္ကရင္လူမ်ိဳးကုိျမန္မာနုိင္ငံသုိေရၾကည္ရာျမက္။နဳရာေရာက္လာၾကသည့္အခါ ေရေျမေဒသျခားနားစြာေနထုိင္မႈေခတ္အဆက္ဆက္ျဖတ္သန္းလာခဲ့ရေသာခရီးၾကမ္းတုိ႔
ေၾကာင့္ ပတ္၀န္းက်င္နီးစပ္မႈႏွင့္ ဘာသာယုံၾကည္မႈကုိႏြယ္၍ ေကာက္သစ္စားပြဲ က်င္းပ သည့္ေန ့ရက္မ်ား ကြဲျပားလာခဲ့ၾကသည္။ေဒသအလိုက္ ေကာက္သစ္ စားပြဲေတာ္ က်င္းပ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိေသာ ေန ့ရက္မ်ားမွာ ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္သည္။

(၁) မိရုိးဖလာကုိ ကုိးကြယ္ေသာ ေတာင္ေပၚေဒသေန ကရင္တုိ ့သည္ တစ္ႏွစ္တာ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းၿပီးစီး၍ အရုိးေကာက္ပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ၿပီးမွသာ က်င္းပေလ့ရွိျခင္း။
(၂) ကရင္ျပည္နယ္ ဖါးအံႏွစ္ျခားေဒသရွိ လဲကယ္ဘာသာ၀င္ ကရင္တုိ ့သည္ နယုန္လအတြင္း ပထမအပတ္ စေနေန ့(မူထုန္း)တြင္ က်င္းပေလ့ရွိျခင္း။
(၃) ကရင္ျပည္နယ္ ဖါးအံဒုံရင္းေဒသရွိ လဲကယ္ဘာသာ၀င္ကရင္တုိ ့သည္ တန္ေဆာင္မုန္းလ ပထမအပတ္ စေနေန ့(မူထုတ္)တြင္ က်င္းပေလ့ရွိျခင္း။
(၄) ေျမျပန္ ့ေဒသေန ကရင္အခ်ိဳ ့ႏွင့္ ထုိင္း(ယုိးဒယား)ရွိ ကရင္အခ်ိဳ ့တုိ ့က ျပာသုိလဆန္း တစ္ရက္ေန ့တြင္ က်င္းပေလ့ရွိျခင္း။
(၅) ကရင္ျပည္နယ္ တလာကူရေသ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အခ်ိဳ ့က တေပါင္းလျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္ေန ့တြင္ က်င္းပေလ့ရွိျခင္း။ စသည္ျဖင့္ ဘာသာယုံၾကည္မႈအရ ကြဲျပားေလ့ ရွိၾကသည္။
သုိ ့ေသာ္ ရုိးရာေကာက္သစ္စားပြဲေတာ္ႏွင့္အတူ ဖီ့ဗူးေယာ္ပူေဇာ္ပြဲကုိ ယွဥ္တြဲ လ်က္က်င္းပေလ့ရွိၾကသည္။ လုပ္ငန္းလုပ္ဟန္ အနည္းငယ္ကြဲျပားမႈရွိေသာ္လည္း ရည္ ရည္ခ်က္ကား အတူတူပင္ျဖစ္သည္။ ကရင္လူမ်ိဳးတုိ ့သည္ ရုိးရာေကာက္သစ္စားပြဲေတာ္
၌ ေနာဟ္ပြဲ(ေခၚ) နပန္းပြဲ လက္ေ၀ွ ့ပြဲ ၊ ၾသပြဲမ်ားျဖင့္ အင္အားျပ၊ သတၱိျပ၊ က်န္းမာသန္ စြမ္းမႈကုိ ျပေသာယွဥ္ၿပိဳင္ပြဲမ်ား က်င္းပၾကုသည္။

ရုိးရာေကာက္သစ္စားပြဲ (အင္းလင္ဗူးသင့္ေခါဟ္) ႏွင့္အတူ ဖီ့ဗူးေယာ္အား ပူေဇာ္ပြဲကုိ ေပ်ာ္ရြင္စြာ ဆင္ယင္က်င္းပၿပီးေနာက္ တလင္းရွိစပါးမ်ားကုိ စပါးက်ီသုိ ့ ထည့္သြင္းရေလသည္။ ေက်းရြာအလုိ္က္အမ်ားႏွင့္ သက္ဆုိင္သည့္ စပါးက်ီ (သုိ ့) ရြာပုိင္းစပါးက်ီကုိ သင့္ေလ်ာ္သည့္ေနရာတြင္ သတ္မွတ္ေဆာက္လုပ္ထားၾကသည္။
စပါးက်ီတြင္းသုိ ့ စပါးအားလုံးထည့္သြင္း ၿပီးမွသာလွ်င္ ဖီ့ဗူးေယာ္စပါး၊ ၎၏ မ်ိဳးေစ့ဥ (အု္ခုီ ့) ျဖစ္ေသာ ေျမစာလုံးခဲတစ္လုံးႏွင့္ ၎အား ပူေဇာ္ပသထားေသာ ပုလုိင္းငယ္တုိ ့ကုိ စပါးက်ီ၏အေပၚေထာင့္ တစ္ေနရာတြင္ တင္ထားၿပီး တစ္ႏွစ္ပတ္လုံး ဖီ့ဗူးေယာ္ကုိယ္စား စပါးက်ီကုိ ေစာင့္ေရွာက္ေစလသည္။
အခ်ိဳ႔မွာ ဖီ့ဗူးေယာ္တုိင္ထိိတ္တြင္ဖီ့ဗူးေယာ္ကုိယ္စားသိန္းငွက္ိရုပ္ျပဳလုပ္ခ်ိတ္ဆြဲထားၾက
သည္။ သိန္းငွက္ရုပ္ရွိုျခင္းျဖင့္ ၾကြက္၊ ငွက္ ၊ ၾကက္မ်ား စပါးကုိလာေရာက္ဖ်က္ဆီးမႈကုိ ကာကြယ္သည္။ သိန္းငွက္ကၾကြက္၊ ငွက္ ၊ၾကက္မ်ားကို ထုိးသုတ္ခ်ီယူ စားေသာက္ျခင္း အားျဖင့္ စပါးကုိဖ်က္ဆီးသည့္အႏၱရာယ္မ်ားကုိ ကာကြယ္ရန္ ရည္ရြယ္၍ သိန္းငွက္ရုပ္ကုိ ခ်ိတ္ဆြဲၾကျခင္းျဖစ္သည္။

ယေန ့ ဖီ့ဗူးေယာ္ ပူေဇာ္ပြဲ က်င္းပသည့္အခါ ဖီ့ဗူးေယာ္အား ျပန္လည္ပုိ ိ့ေဆာင္ ေသာအားျဖင့္ လူစုလူေ၀းမ်ား တန္းစီၿပီး အုိးစည္၊ ဖါးစည္မ်ားျဖင့္ တေပ်ာ္တပါးပုိ ့ေဆာင္
ၾ ကၿပီး ေပ်ာ္ပြဲရၷင္ပြဲတစ္ရပ္အျဖစ္ က်င္းပၾကသည္ကုိ ေတြ ့ရေပသည္။ဖီ့ဗူးေယာ္ပူေဇာ္ပြဲ က်င္းပျခင္းအခမ္းအနားအစီအစဥ္ဖီ့ဗူးေယာ္ပူေဇာ္ပြဲကုိ ႏွစ္သစ္ကူးေန ့နံက္ပုိင္းတြင္ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိၾကသည္။ နံနက္ေနအာရုံတက္ခ်ိန္တြင္ ကရင္အမ်ိဳးသားအလံေတာ္အား လြင့္ထူျခင္း၊ ႏွစ္သစ္ကူးေန ့ အထိမ္းအမွတ္ေဟာေျပာပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္းမ်ား ၿပီးေနာက္ ဖီ့ဗူးေယာ္ပူေဇာ္ပြဲကုိ တစ္ဆက္တည္းက်င္ပၾကသည္။ ဖီ့ဗူးေယာ္ပူေဇာ္ပြဲျပဳလုပ္သည့္ အခမ္းအနားအစီအစဥ္မွာ ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္သည္။

ပြဲေတာ္အႀကီးအမွဴး (၁)ဦးႏွင့္အရန္(၂)ဦးတုိ ့က၊ ရာဇမတ္၀င္းအတြင္းသုိ ့ စတင္ေနရာ ယူျခင္း။
ေန ့(၇)ေန ့စုံေသာ အဖုိး (၇)ဦးႏွင့္ အဖြား (၇)ဦးတုိ ့က ေျမငယ္မ်ားျခံရန္လ်က္ ေနရာယူျခင္း။
ပြဲေတာ္အႀကီးအမွဴးမွစပါးလိပ္ျပာမ်ားအသီးသီးျပန္လည္၀င္ေရာက္လာေစရန္ႏွင့္ ဖီ့ဗူးေယာ္အား မွာတမ္းေခြ်ေသာအားျဖင့္ ရြတ္ဖတ္ပူေဇာ္ျခင္း။
ပြဲေတာ္အႀကီးအမွဴးက ဦးေဆာင္လ်က္ အဖုိးအဖြားႏွင့္ ေျမးငယ္မ်ားအားလုံး ရာဇမတ္၀င္္းအတြင္းမွ ျပန္လည္ထြက္ခြါျခင္း။
အထက္ပါအခမ္းအနားအစီအစဥ္ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ေဆာင္ရြက္သည့္ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္မ်ားမွာ ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္သည္။
ပြဲေတာ္အႀကီးအမွဴးမ်ားေနရာယူအၿပီးတြြြင္ ေန ့(၇)ေန ့စုံေသာ အဖုိး(၇)ဦးႏွင့္အဖြား(၇)ဦးတုိ ့သည္ ေျမးငယ္မ်ားက ျခံရံလုိက္ပါလ်က္ ရာဇမတ္၀င္္း အတြင္းသုိ ့ ဆက္လက္ေနရာယူၾကသည္။

ရာဇမတ္၀င္းအတြင္းရွိ စပါးပုံအား လက္ယာရစ္ျဖင့္(၃)ပတ္တိတိလွည့္ပတ္ပူေဇာ္ၿပီးေနာက္ စပါးပုံ၏ လက္ယာဘက္တြင္ အဖုိး(၇)ဦးကလည္းေကာင္း၊ လက္၀ဲဘက္တြင္ အဖြား(၇)ဦးကလည္းေကာင္း ၊ ေန ့နာမ္အလုိက္အသီးသီးေနရာယူၾကသည္။ ေျမးငယ္မ်ားက အဖုိးအဖြား၏ ေနာက္၌ ေနရာယူၾကသည္။ထုိသုိ ့ေနရာယူၿပီးခ်ိန္တြင္ ပြဲေတာ္အႀကီးအမွဴးသည္ စပါးလိပ္ျပာမ်ားအသီးသီး ျပန္လည္၀င္ေရာက္လာေစရန္ႏွင့္ ဖီ့ဗူးေယာ္အား မွာတမ္းေခြ်ေသာအားျဖင့္ ကရင္ဘာသာျဖင့္ စတင္၍ ရြတ္ပါသည္။

ပြဲေတာ္အႀကီးအမွဴးရြတ္ဖတ္ပူေဇာ္ျခင္း ၿပီးဆုံးသည့္အခါတြင္ အဖုိးအဖြားမ်ားက စပါးပုံအား အေမႊးနံသာရည္မ်ား ပက္ျဖန္းၾကၿပီး ေျမးငယ္မ်ားက ေပါက္ေပါက္ဆုပ္မ်ား ႀကဲပက္ၾက သည္။ ၿပီးေနာက္ ပြဲေတာ္အႀကီးအမွဴးက ေရွ့ဦးမွ ဦးေဆာင္ၿပီး အဖုိးအဖြားႏွင့္ ေျမးငယ္ မ်ားတုိ ့ေနာက္မွ ျခံရံလုိက္ပါလ်က္ ရာဇမတ္၀င္းအတြင္းမွ အသီးသီးျပန္ လည္ထြက္ခြါၾက သည္။ပြဲေတာ္၌ဧည့္ခံေကြ်းေမြးရန္ အသင့္ျပဳလုပ္ထားေသာ ရုိးရာစားဖြယ္ေသာက္ဖြယ္မ်ား ေခါင္ရည္မ်ားကုိ ပြဲေတာ္လာပရိတ္သတ္မ်ားအား တည္ခင္းဧည့္ခံေကြ်းေမြးၾကသည္။ ကရင္ယဥ္ေက်းမႈ လူငယ္ေမာင္မယ္မ်ားကလည္း ပရိတ္မ်ားအား ရုိးရာေတးသီခ်င္းမ်ားျဖင့္ ေဖ်ာ္ေျဖေပးၾကသည္။
နိဂုံး
ဖီ့ဗူးေယာ္ပူေဇာ္ပြဲကုိ ကရင္လူမ်ိဳးမ်ားေနထုိင္ရာ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ ႏွစ္သစ္ကူးေန ့အခမ္းအနားႏွင့္အတူ ယခင္က ယွဥ္တြဲျပဳလုပ္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ေနာက္ပုိင္းတြင္ ေမွးမွိန္ လာကာ ေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါး ျဖစ္ေနေပသည္။ ကရင္ျပည္နယ္ ကရင္စာေပႏွင့္ ယဥ္ ေက်းမႈ တုိးတက္ျဖန္ ့ပြားေရးအသင္းသည္ ေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးျဖစ္ေသာ ဖီ့ဗူးေယာ္ ပူေဇာ္ပြဲရုိးရာဓေလ့ကုိေဖၚထုတ္ထိမ္းသိမ္းျမွင့္တင္ေသာအားျဖင့္ ဖါးအံၿမိဳ ့ေပၚတြင္က်င္းပ ေသာ ကရင္အမ်ိဳးသားႏွစ္သစ္ကူးေန ့ပြဲေတာ္မ်ားတြင္ သရုပ္ျပပြဲအျဖစ္ က်င္းပျပသနိဳင္ ခဲ့သည္။အဆုိပါ သရုပ္ျပပြဲမွ ရုိက္ကူးထားေသာ မွတ္တမ္းဓါတ္ပုံမ်ားကုိ ရန္ကုန္ၿမိဳ ့ တပ္မေတာ္စစ္သမုိင္းျပတုိက္တြင္ အမ်ားျပည္သူေလ့လာနိဳင္ရန္ ခ်ိတ္ဆြဲျပသထားသည္။
ကရင္အမ်ိိဳးသားတုိင္း မိမိတုိ ့၏ ရုိးရာယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္မ်ားကုိ အျမတ္တနိဳးေဖၚ ထုတ္ထိမ္းသိမ္း ျမွင့္တင္နိဳင္ၾကပါေစ ဟူ၍ ဆႏၵျပဳအပ္ပါသည္။